Pod­casts: pret­tig ver­sla­vend, boeiend en leerzaam

Sinds een aantal jaar ben ik hele­maal ver­slin­gerd aan pod­casts. Tij­dens mijn lunch ga ik als het even kan een uurtje lopen om los te komen van het zitten en het scherm. Aan­ge­zien de rond­jes-vari­a­tie vanuit mijn huis niet ein­de­loos is en mijn puur medi­ta­tieve kwa­li­tei­ten nog niet opti­maal ont­wik­keld, loop ik graag met een pod­cast op mijn oren. Ik luis­ter met Trekz oor­dop­jes die het geluid gelei­den via de botten vóór de oren (dus niet erin), waar­door ik ook nog vol­doende omge­vings­ge­luid hoor, zoals flui­tende vogel­tjes en aan­stor­mende moun­tain­bi­kers. Daar­naast luis­ter ik op momen­ten dat mijn her­sens even vrij hebben, dus bij­voor­beeld tij­dens suffe klus­jes als strij­ken of gedach­te­loos tui­nie­ren. Nu lezen in de trein in corona-tijd haast niet te doen is met een besla­gen (lees)bril boven een mond­kapje, is pod­cast luis­te­ren ook een uitkomst.

Wat zijn podcasts?

Pod­casts zijn audio­frag­men­ten online, die je via je tele­foon, tablet of com­pu­ter kunt luis­te­ren waar je maar wilt en op welk moment dan ook. Ze vari­ë­ren van ultra­kort tot uit­ge­breide lange series van tien­tal­len of soms hon­der­den afle­ve­rin­gen. Je kunt elk moment stop­pen en later weer door­luis­te­ren en er zijn pod­casts te vinden voor wer­ke­lijk alle onder­wer­pen, genres of inte­res­ses. Fictie, non-fictie, waar je maar zin in hebt op een bepaald moment. Voor mij is het een onein­dige snoep­trom­mel met tel­kens weer nieuwe ver­ras­sende smaken, maar soms kies ik juist voor dat oude ver­trouwde dropje waar ik nooit genoeg van krijg.

Ver­beel­ding aan het werk

Het fijne aan pod­casts is dat je je zelf een beeld kunt vormen van de per­so­nen die ver­tel­len én de ver­ha­len die ver­teld worden. Ik weet nog hoe teleur­ge­steld ik ooit was over hoe Harry Potter er in de film uitzag. ‘Mijn’ uit de boeken ver­beelde Harry Potter was veel leuker. Maar helaas heeft die inmid­dels plaats gemaakt voor de film-versie, ook in mijn hoofd. Om die­zelfde reden heb ik nooit de ver­fil­ming van ‘In de ban van de Ring’ willen zien. Het zou mijn eigen beeld ver­sto­ren. Ver­beel­ding is iets krach­tigs. Luis­te­ren zonder ‘voor­ge­bak­ken’ beel­den zorgt dat je brein actie­ver bezig moet zijn dan tij­dens bij­voor­beeld tv kijken en dat is ook nog eens goed voor je her­sens! Je schijnt er slim­mer en soci­a­ler van te worden, omdat je empa­thie al luis­te­rend wordt ver­sterkt. Onder­zoek heeft aan­ge­toond dat leren via pod­casts effec­tie­ver werkt dan via boeken. Pod­casts kunnen prach­tig gemaakte docu­men­tai­res zijn, onder­steund door bij­pas­sende gelui­den of muziek. Omdat het direct via je oren bin­nen­komt voelt het heel per­soon­lijk en intiem. In de VS en Enge­land waren pod­casts al langer groot. Zo heb je Serial, zo’n beetje de oer­pod­cast met ijzer­sterke onder­zoeks­jour­na­lis­tiek naar in de eerste serie een terecht of onte­recht ver­oor­deelde moor­de­naar. Sterk aan die eerste serie vind ik hoe jour­na­list Sarah Koenig steeds een open blik houdt en kri­tisch alle kanten onder­zoekt en bevraagt. Ze pro­beert echt tun­nel­vi­sie te ver­mij­den. Je ont­dekt eigen voor­oor­de­len en merkt dat niks zwart­wit of kris­tal­hel­der is. Als je geen bezwaar hebt tegen Engels­ta­lige pod­casts is dit abso­luut een aan­ra­der om mee te begin­nen. Van de makers van Serial is ook S‑Town een gewel­dig waar­ge­beurd ver­haal waar je con­stant op het ver­keerde been wordt gezet. Heel verrassend.

Pod­casts om je (anders) aan het denken te zetten

Pod­casts zijn voor mij een prach­tige manier om andere werel­den te leren kennen, je te ver­plaat­sen in soms heel andere denk­beel­den en om iets te leren, zoals dat ook geldt voor docu­men­tai­res. Een goede serie om dingen eens van de andere kant te bekij­ken is Laura H. over de Zoe­ter­meerse Laura, die afreist naar het kali­faat. Als je het hebt over een andere wereld … Recent is daar nu ook een Engelse vari­ant van een ver­ge­lijk­bare situ­a­tie met een Ame­ri­kaanse vrouw in I’m not a Mon­ster.
In 2020 was ik onder de indruk van De plan­tage van onze voor­ou­ders, waarin een nazaat van sla­ven­hou­ders samen met een nazaat van de tot slaaf gemaak­ten van die­zelfde plan­tage op onder­zoek gaan naar het gedeelde sla­ver­nij­ver­le­den. Ook hier werd ik weer aan het denken gezet over de gevol­gen van dat kolo­ni­ale ver­le­den, hoe dat tot nu door­werkt in een racis­tisch sys­teem en hoe ik me daar­toe ver­houd. Alle­maal niet (let­ter­lijk) zwart­wit en iets om mee bezig te blijven.
Hier­on­der een aantal pod­casts die wat mij betreft aan­ra­ders zijn en laat me vooral ook jouw tips weten!

Pod­cast tips

Ont­dek­ken van nieuwe podcasts

• VINK, dé pod­cast­gids van Neder­land – Milou Brand (voor­heen Mischa Blok), Stan Putman en Vin­cent Bijlo bespre­ken en recen­se­ren weke­lijks vier Neder­landse pod­casts op een leuke manier.
• Parel radio – bestaat al langer en zendt ver­schil­lende door ande­ren goed gemaakte pod­casts uit. Bv. de afle­ve­ring Turf, jene­ver en ach­ter­docht of De ver­dwij­ners.

Leer­zame podcasts

• Making an opera – over de tot­stand­ko­ming van de gloed­nieuwe moderne opera Ritratto, die door corona net niet de pre­miere gehaald heeft. De gene­rale was tij­de­lijk op You­Tube te zien als ware het de echte uit­voe­ring. Onge­loof­lijk wat daar achter de scher­men alle­maal bij komt kijken zowel artis­tiek als logis­tiek: muziek, kle­ding, decors, tek­sten en bot­sende ego’s.
• Radio­lab – Ame­ri­kaans onder­zoek op aller­lei gebied, weten­schap­pe­lijk tot poli­tiek. Ont­zet­tend goed gemaakt en vaak inte­res­sant met spe­ci­aal voor de serie gecom­po­neerde muziek en sounds­ca­pes. Afle­ve­rin­gen bv. CRISPR of Unra­ve­ling Bolero
• Boeken FM – bespre­kin­gen van boeken door drie veel­le­zers, goed geïn­for­meerd en ook vaak grappig.
• Hidden Brain – Ame­ri­kaans weten­schap­pe­lijk pro­gramma op psy­chisch gebied. Waarom doen we de dingen die we doen. Afle­ve­rin­gen When things click: The Power Of Judg­ment-Free Learning of Romeo & Juliet In Rwanda: How A Soap Opera Sought To Change A Nation
• This Ame­ri­can Life – lang­lo­pende ijzer­sterke serie met per afle­ve­ring ver­ha­len en korte docu­men­tai­res rondom een bepaald thema.
• Woord­waarde – gesprek­ken met experts op het gebied van taal en communicatie.
• Flood­lines – gewel­dige onder­zoeks­jour­na­lis­tiek naar wat er écht gebeurde in New Orleans toen de dijken door­bra­ken rondom orkaan Katrina.

Human inte­rest podcasts

• Ver­strikt – een aan­grij­pende en wat mij betreft belang­rijke serie over suïcide.
• Dag voor dag – Lies­beth Rasker heeft zelf op jonge leef­tijd haar moeder ver­lo­ren en gaat op een pret­tige, ‘gewone’ manier met mensen die haar dier­baar zijn in gesprek over hun rouw. Waar­de­vol als je zelf rouwt of met mensen te maken hebt die rouwen (haast ieder­een denk ik dan …)
• Ter­ri­ble, thanks for asking – De titel komt als ant­woord op de veel gestelde vraag ‘hoe gaat het met je’: Ter­ri­ble, thanks for asking. Om echt eer­lijk te zijn over de moei­lijke dingen in het leven. Eer­lijke gesprek­ken mét humor met ver­schil­lende mensen die moei­lijke dingen mee­ma­ken. Bv. afle­ve­ring Sad and Lucky over de maak­ster zelf.

Gewoon leuke of span­nende podcasts

• Bob – een drie­tal Bel­gi­sche radio­maak­sters duikt in het ver­le­den van een demen­te­rende vrouw, die een geheim lijkt te ver­tel­len waar­van de kin­de­ren nooit hebben geweten.
• Man met de micro­foon van Chris Bajema, een radio­ma­ker in hart en nieren die altijd mooie ver­ha­len van gewone mensen weet op te dui­ke­len. Zijn dage­lijkse serie ‘Lock down’ (tij­dens de eerste lock down) vond ik leuk om te beluis­te­ren. Deels echt. deels satire.
• De Brand in het Land­huis – span­nende 6‑delige docu­men­taire waarin een onop­ge­loste zaak, een dode rijke man na een brand, uit Vught wordt onder­zocht. Waar is zijn geld en zijn zijn schil­de­rijen geble­ven, wat is er gebeurd. Span­nend en goed. In het­zelfde onder­zoeks­genre valt het 4‑delige De Kas­teel­moord.
• Echt Gebeurd – de Neder­landse versie van het zeker zo goede Ame­ri­kaanse The Moth, waar mensen waar­ge­beurde ver­ha­len ver­tel­len op een podium aan een live publiek, uit het hoofd. Van grap­pig tot ont­roe­rend en span­nend. Bv. Afl. 238 Onder­weg: Maar­ten van Buuren. Hij legt twee lijn­tjes keta­mine neer en zet het viool­con­cert van Sjostako­vitsj op …
• Teun en Gijs ver­tel­len alles – iro­ni­sche kletspod­cast waarin vrien­den Teun van der Keuken en Gijs Groen­te­man de linkse elite vol­le­dig omar­men. Om hardop om te lachen (óf je vindt het vre­se­lijk: een mid­den­weg is er niet).
• Een Pod­cast over Media – kletspod­cast van vrien­den Ernst-Jan Pfauth en Alexan­der Klöp­ping, waar intus­sen veel zin­nigs gezegd wordt en visies worden neer­ge­legd over media en stok­paard­jes. Zou ik ook onder ‘leer­zame pod­casts’ kunnen plaat­sen, maar dan wel heel vermakelijk.
• Hea­vy­weight – (Ame­ri­kaans) Jona­than Gold­stein duikt als een (komi­sche) the­ra­peut met een tijd­ma­chine in het ver­le­den van mensen die met een pro­bleem zitten en kijkt of dit ver­licht of opge­lost kan worden. Aan te beve­len afle­ve­rin­gen: Sven (zat in een jury die iemand onte­recht ter dood heeft ver­oor­deeld) en Rob (heeft vol­gens zich­zelf als kind zijn arm gebro­ken, maar nie­mand van zijn fami­lie weet dat nog). Vaak grap­pig maar soms ook ontroerend.

De pod­casts die ik hier genoemd heb zijn nog maar het topje van het door mij inmid­dels beluis­terde ijs­bergje. Daar­on­der zit een veel gro­tere en nog altijd uit­dij­ende ijs­berg met onein­dig veel pod­casts op wer­ke­lijk alle gebied. Ik denk dat ik nooit uit­ge­luis­terd raak.

Heb jij nog aan­ra­ders? Laat het me weten in de reac­ties! Ik zou het leuk vinden als je niet niet alleen een titel noemt, maar ook waaróm je het zo goed vindt.